PENGENALAN
Pada abad ke-21 ini, negara
kita menghadapi isu dan cabaran dalaman serta luaran akibat daripada kesan
globalisasi, liberalisasi dan perkembangan Teknologi Maklumat dan
Komunikasi (Informatian and Communications Technology). Antara
cabaran negara adalah untuk membangunkan satu sistem ekonomi yang berasaskan
pengetahuan atau K-ekonomi bagi menghadapi persaingan dengan negara lain.
K-ekonomi ini memerlukan sokongan padu daripada sektor pendidikan untuk
melahirkan rakyat Malaysia yang berpengetahuan tinggi dalam pelbagai bidang.
Hakikatnya, sekolah-sekolah di
Malaysia sekarang menghadapi masalah menyedia dan
mengeluarkan sumber manusia atau tenaga kerja yang
berkualiti. Syarikat-syarikat perniagaan dan juga agensi-agensi
kerajaan terpaksa menerima pekerja yang tidak kreatif dan kurang kemahiran
dalam menyelesaikan masalah, bekerja secara kolaboratif dan mengurus
masa. Situasi yang kita hadapi ini adalah masalah
semasa. Perubahan yang sedang kita hadapi dalam politik, ekonomi,
teknologi dan iklim akan menjadi lebih dramatik pada masa akan
hadapan. Oleh itu, pendidikan di Malaysia sekarang perlu membekalkan
generasi muda dengan kemahiran-kemahiran tertentu bagi menyediakan mereka
dengan cabaran abad ke-21.
Thomas Friedman dalam
bukunya The World Is Flat : A Brief History of the Twenty-First Century,
menyatakan pendidikan turut memainkan peranan penting dan menjadi kunci utama
kepada kejayaan ekonomi dan kelestarian dunia dalam abad ke-21
ini. Alvin Toffler pula dalam bukunyaPower Shift : Knowledge,
Wealth and Power at the Edge of The 21st Century menyatakan
bahawa 'the illiterate of the 21st century are not those that cannot
read or write, but those that cannot learn, unlearn and relearn.'
Sehubungan itu, Kementerian
Pendidikan Malaysia (KPM) telah merangka Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia
2013 – 2025 (PPPM) bagi menyediakan murid menghadapi cabaran pendidikan abad
ke-21. Antara fokus PPPM ialah enam (6) aspirasi murid iaitu pengetahuan,
kemahiran berfikir, kemahiran memimpin, kemahiran dwibahasa, etika dan
kerohanian dan identiti nasional. Ini adalah sejajar dengan Falsafah
Pendidikan Kebangsaan yang menjadi pegangan pelaksanaan sistem pendidikan di
negara kita.
RASIONAL
Keperluan kepada Pembelajaran
Abad Ke-21 merupakan salah satu tuntutan untuk menjayakan
PPPM. Sehubungan itu, satu program yang komprehensif akan dilaksana
oleh Jabatan Pendidikan Negeri Johor bagi memastikan warga pendidik negeri
Johor dapat melahirkan generasi muda yang mampu bersaing dan menangani cabaran
di peringkat global. Kertas kerja ini disediakan sebagai cadangan
mencadangkan untuk melaksanakan Pembelajaran Abad ke-21 di sekolah-sekolah
negeri Johor .
MATLAMAT
Program Pembelajaran Abad
Ke-21 dilaksanakann untuk melahirkan murid yang mampu bersaing dan dapat menangani
cabaran di peringkat global.
OBJEKTIF
Membangunkan persekitaran
bilik darjah abad ke-2
Meningkatkan kemahiran guru
menggunakan pedagogi abad ke-21
Memberi kemahiran pembelajaran
abad ke-21 kepada murid-murid
Membudayakan amalan Komuniti
Pembelajaran Profesional (PLC) sebagai strategi pelaksanaan Pembelajaran Abad
Ke-21 di sekolah
PEMBELAJARAN ABAD KE-21
Menurut Martha Hampson dan
rakannya dari Innovation Unit, United Kingdom, terdapat sepuluh (10) idea yang
praktikal boleh digunakan oleh pengurus sekolah untuk melaksanakan
pembelajaran abad ke-21 iaitu:
Open up lessons ;
Menghabiskan sukatan pelajaran
dalam masa yang ditetapkan merupakan masalah utama semua guru di
sekolah. Sama ada murid memperoleh kemahiran tertentu atau
sebaliknya menjadi perkara kedua. Dalam pembelajaran abad
ke-21, pembelajaran secara individu atau kumpulan perlu dirancang secara
fleksibel dan tidak terlalu rigid. Murid hendaklah
diberi peluang dan masa yang mencukupi untuk menyelesaikan tugasan yang diberi
dan seterusnya mencapai objektif yang ditetapkan oleh guru. Guru
pula perlu menyokong dan memantau sepanjang proses pembelajaran.
Think outside the
classroom box;
Menjadi kebiasaan setiap bilik
darjah, murid akan duduk dalam barisan di meja masing-masing mengadap
guru. Susunan sebegini dibuat bagi menyenangkan guru menyampaikan
maklumat secara berkesan kepada sekumpulan murid. Keadaan ini sesuai apabila
guru merupakan sumber utama kepada murid. Namun, keperluan kemahiran abad ke-21
seperti penyelesaian masalah secara kolaboratif, teknologi maklumat, literasi
maklumat dan ekonomi, memerlukan kaedah pengajaran yang baru. Peranan
guru bukan lagi sebagai penyampai maklumat tetapi membimbing, berbincang, dan
mentaksir perkembangan seseorang murid dan seterusnya memberi
sokongan. Oleh itu, konsep sesebuah bilik darjah lebih kepada bilik
sumber di mana maklumat senang diakses dan mempamerkan hasil-hasil kerja
murid. Susunan meja dan kerusi bilik darjah perlu sesuai untuk
aktiviti
berkumpulan seperti perbincangan, eksperimen
dan kajian.
Get
personal;
Selalunya kita menganggap
murid yang memerlukan perhatian khusus ialah murid berkeperluan khas (special
educational needs) seperti murid masalah pembelajaran (slow learners). Hakikatnya
semua murid sebenarnya memerlukan perhatian khusus kerana mempunyai keupayaan
pelbagai. Walau bagaimanapun, guru menghadapi kekangan masa untuk
menangani keperluan murid secara induvidu. Dalam pembelajaran
abad ke-21, pembelajaran berasaskan projek (project-based learning)
memberi peluang dan tanggungjawab kepada murid melaksanakan projek mengikut
minat, kreativiti dan kemahiran masing-masing.
Tap into students’
digital expertise;
Teknologi telah mengubah cara
kita mengakses maklumat. Apa lagi bagi generasi muda yang lahir dalam era
teknologi yang canggih. Generasi sekarang secara semula jadi
merupakan seorang penyiasat, penyelidik dan juga pengumpul
maklumat. Kemahiran-kemahiran ini sepatutnya digunakan oleh guru
dalam merancang pembelajaran kendiri (Self-access Learning),
pembelajaran berasaskan inquiri (Inquiry-based Learning) dan kerja
secara kolaboratif (Peer Collaboration). Hasil kerja
murid boleh dijadikan sebagai showcases terbaik apabila projek
yang dihasil melibatkan audio, teks, imejan dan video.
Get real with
projects;
Penyediaan sesuatu projek
melibatkan tiga (3) langkah penting iaitu proses penyediaan draf (lebih dari
sekali), perbincangan/sumbangsaran/kritikan
dan persembahan/pameran. Ketiga-tiga proses ini adalah
kritikal kerana akan menghasilkan kualiti kerja yang sangat tinggi oleh murid
dan juga guru. Projek sebegini akan memberi pengalaman kepada murid
bekerja dalam kumpulan, mengurus masa dan membuat persembahan/pameran kepada
rakan lain/guru/ibu bapa atau pihak luar.
Expect (and help)
students to be teachers;
Murid perlu diberi peluang
terlibat secara aktif menjadi mentor dan pembimbing kepada rakan
sebaya. Kaedah yang digunakan ini akan lebih relevan dan dapat
meningkatkan pengetahuan, kemahiran berkomunikasi dan jati diri
murid tersebut.
Help (and expect)
teachers to be students;
Guru sebenarnya sangat ghairah
untuk mendapat sebanyak mungkin ilmu bagi meningkatkan pengetahuan mereka dalam
bidang pendidikan. Untuk itu, platform yang sesuai perlu disediakan
kepada guru-guru sama ada di peringkat sekolah, daerah atau jabatan. Pembelajaran
melalui kajian perlu menjadi amalan dalam kalangan guru untuk inovasi dan juga
peningkatan dalam kualiti pengajaran serta pencapaian murid.
Measure what
matters;
Keupayaan untuk menyimpan
maklumat dan fakta menjadi kurang relevan dalam era digital
sekarang. Sebaliknya, kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT),
memperoleh, menganalisis dan menyusun maklumat adalah lebih
penting. Begitu juga dengan kemahiran bekerja dalam kumpulan,
mengguna ikhtiar, menyelesai masalah dan kreatif. Semua kemahiran
ini sangat diperlukan dalam abad ke-21. Oleh itu, pentaksiran yang dilaksana
oleh guru juga perlu berfokus kepada kemahiran-kemahiran tersebut.
Work with
families, not just children;
Terdapat hubungan yang
signifikan antara penglibatan ibu bapa dengan pencapaian
murid. Penglibatan ibu bapa dan komuniti di sekolah merupakan perkongsian
akauntabiliti dalam pencapaian dan pembangunan murid-murid. Sebagai
contoh, Mayfield Primary School di London memberi peluang kepada ibu bapa selama
30 minit untuk belajar bersama dengan anak-anak mereka waktu
persekolahan. Terdapat sekolah yang melibatkan ibu bapa dalam
penyediaan projek oleh anak-anak mereka seperti membuat persembahan atau
pameran. Jaringan sosial seperti Facebook perlu diwujudkan sebagai platform
untuk perbincangan dan menyampaikan maklumat terkini kepada ibu bapa tentang
program yang dijalankan di sekolah.
Power to the
student;
Murid merupakan rakan kongsi
yang berpotensi dalam pembelajaran. Melibatkan murid dalam beberapa
pengurusan pendidikan (terutama isu yang melibatkan murid) sebenarnya melatih
mereka bertanggungjawab, berminat dan menjadi warga negara yang aktif apabila
dewasa kelak. Jika ini dilaksanakan, bermakna sekolah telah berjaya mewujudkan
budaya di mana semua warga sekolah dilibatkan dalam pendidikan dan
pembelajaran.
Kemahiran pembelajaran
dan pembelajaran (PdP) yang terdapat dalam abad ke-21
ialah:
i.
Kemahiran pembelajaran dan
inovasi (Learning and innovation skills)
ii.
Kemahiran maklumat, media dan teknologi (Information, media and
technology skills)
iii.
Kemahiran hidup dan kerjaya (Life and career skills)
Elemen-elemen yang terkandung
dalam kemahiran abad ke-21 ialah:
i.
Kreativiti dan Inovasi (Creativity
and Innovation)
ii.
Pemikiran kritis dan Penyelesaian Masalah (Critical Thinking and
Problem Solving)
iii.
Komunikasi dan Kolaborasi (Communication and Collaboration)
iv.
Literasi Maklumat (Information Literacy)
v.
Literasi Media (Media Literacy)
vi.
Literasi Teknologi, Maklumat dan Komunikasi (TMK) (ICT (Information,
Communications and Technology Literacy)
vii.
Fleksibiliti dan mempunyai keupayaan menyesuaikan diri (Flexibility
and Adaptability)
viii.
Berinisiatif dan Mempunyai Haluan Diri (Initiative and
Self-Direction)
ix.
Kemahiran Sosial dan Antara-Budaya (Social and Cross-Cultural
Skills)
x.
Produktiviti dan Akauntabiliti (Productivity and
Accountability)
xi.
Kepimpinan dan Tanggungjawab (Leadership and Responsibility)
Guru-guru abad ke-21 perlu
mempunyai ciri-ciri guru berikut:
i.
Menguasai subjek (Kandungan
Kurikulum)
ii.
Mahir dan berketerampilan dalam pedagogi
iii.
Mengesan perkembangan murid-murid dan menyokong mereka
iv.
Memahami psikologi pembelajaran (Cognitive Psychology)
v.
Memiliki kemahiran kaunseling
vi.
Menggunakan teknologi terkini
Manakala ciri-ciri murid yang
diharapkan hasil pembelajaran abad ke-21 ialah:
i.
Berupaya membuat hubung-kait
ii.
Bijak menyoal
iii.
Yakin berkomunikasi
iv.
Mengambil risiko
v.
Dahagakan ilmu
vi.
Ingin tahu
vii.
Menjana idea
viii.
Fleksibel
ix.
Tidak berputus asa
x.
Mendengar dan membuat refleksi
xi.
Berkemahiran kritis
xii.
Menguasai kemahiran literasi
xiii.
Berani mencuba
xiv.
Mampu berfikir sendiri
xv.
Membuat inisiatif
xvi.
Mampu bekerja dengan orang lain
xvii.
Membuat perubahan
xviii.
Berintegriti
xix.
Berkeperibadian tinggi
BILIK DARJAH ABAD KE-21
Konsep bilik darjah abad ke-21
yang akan dibangunkan ialah:
i.
Mentransformasikan bilik
darjah dengan ruang pembelajaran kreatif hasil usaha murid supaya menarik dan
bermakna.
ii.
Suasana atau iklim bilik darjah dapat merangsang murid untuk bersaing,
belajar secara koperatif dan memperoleh kemahiran kolaboratif.
Prasarana / Fizikal bilik
darjah abad ke-21 yang dicadangkan ialah:
Bilik darjah sebagai bilik
sumber
i.
Murid duduk dalam kumpulan (4
– 6 orang).
ii.
Jika boleh, bilik darjah dilengkapi komputer yang dirangkaikan (2 atau 3
unit) – Instant Access / Interactive/ dilengkapi LCD dan /
atau direct projector / Papan putih /soft board.
iii.
Hasil kerja murid dipamerkan.
Bilik darjah berasaskan mata
pelajaran (Subject-based Classroom - SBC)
i.
Murid duduk dalam kumpulan (4
– 6 orang).
ii.
Mata pelajaran yang dicadangkan ialah mata pelajaran teras atau kritikal
iii.
Jika boleh, dilengkapi komputer yang dirangkaikan ( 2 atau 3 unit)
– Instant Access/ Interactive / dilengkapi LCD dan /
atau direct projector / Papan putih / soft board.
iv.
Hasil kerja murid dipamerkan.
v.
SBC ini juga sesuai dilaksanakan oleh sekolah kurang murid (SKM) / kelas
yang mempunyai murid melebihi 25 orang / mempunyai banyak kelas kosong
vi.
Bilik darjah ‘terbuka’ (Outdoor Classroom)
vii.
Lorong bermaklumat
viii.
Ruang santai
KOMUNITI PEMBELAJARAN
PROFESIONAL (PLC)
Pemilihan PLC sebagai asas
pelaksanaan Pembelajaran Abad Ke-21 merupakan usaha komprehensif Jabatan
Pendidikan Negeri Johor untuk memantapkan penyampaian pendidikan bagi
meningkatkan pencapaian murid. PLC merangkumi aktiviti-aktiviti
kolaboratif peringkat sekolah dan juga pihak sekolah dengan komuniti
luar. PLC menyediakan peluang berlakunya aktiviti perkongsian ilmu, kepakaran
dan partnership.
Secara amnya, PLC merujuk
kepada usaha para pendidik yang komited bekerja secara kolaboratif serta
berterusan untuk membuat inkuiri atau kajian tindakan bagi mencapai prestasi
yang lebih baik untuk murid-murid mereka (DuFour, Eaker & Mary, 2006)
Terdapat tiga (3) Prinsip asas
PLC yang perlu diberi keutamaan iaitu memastikan pembelajaran murid, berlakunya
budaya kolaboratif dan berfokuskan kepada pencapaiaan.
Beberapa strategi PLC perlu
dibangunkan dan dirancang oleh sekolah bagi memastikan Pembelajaran Abad Ke-21
dapat dilaksanakan dengan berkesan. Antara strategi pembangunan PLC
yang dicadang dilaksanakan pada peringkat sekolah atau kluster PLC ialah:
i.
Jejak Pembelajaran (Learning
Walks)
ii.
Bimbingan Rakan Sebaya Guru atau Pembimbing Instruksi
iii.
(Peer Coaching / Instructional Coaches)
iv.
Belajar Menggunakan Rancangan Pengajaran Harian (Lesson Study)
v.
Sesi Perkongsian Guru (Teacher Sharing Sessions)
vi.
Perkongsian amalan terbaik (Best practises)
vii.
Pengajaran secara kolaboratif (Collaborative Teaching)
viii.
Sistem Sokongan Rakan Sekerja (Buddy Support System)
ix.
Coaching Partnership
x.
Cross visits
No comments:
Post a Comment